Nooit was de opkomst bij de verkiezingen onder jongeren zo hoog als dit keer. Rond de 80 procent van de jongeren kleurde een vakje rood. Hoe dat kan? Corona speelt een rol, en ook de opleiding van jongeren. Maar in sommige gemeenten kregen jongeren ook cadeautjes om te komen stemmen. Goed idee?
Dat gebeurde bijvoorbeeld in de gemeente Hilversum. Daar kregen jongeren een speakertje en een stemdiploma als ze met hun stempas in de hand op pad gingen. Burgemeester Pieter Broertjes legt uit: "Het heeft toch aantrekkingskracht."
Kleinigheidje
"Het was bedoeld om iets aardigs te doen. Een cadeautje vanuit de gemeente", zegt Broertjes. "We vonden het leuk om jongeren in coronatijd een leuk kleinigheidje te geven."
Maar sommigen zien het uitdelen van cadeautjes liever niet gebeuren. Roderik Rekker bijvoorbeeld, onderzoeker bij de Universiteit van Amsterdam (UvA). En ook de Kiesraad ziet dit soort dingen liever niet gebeuren.
Jongeren stemmen anders
Rekker wil er geen al te groot nummer van maken en begrijpt dat de bedoelingen goed zijn, maar als je selectief bepaalde groepen beloont om naar de stembus te gaan en andere niet, dan kan dat de uitslag beïnvloeden, zegt hij.
We moeten er vooral 'geen gewoonte van maken', zegt Rekker. "Stemmen moet voor iedere groep even aantrekkelijk of makkelijk zijn. Dat principe is belangrijk."
Moeilijk maken
Rekker refereert aan andere landen, waar dat principe een stuk minder wordt nageleefd dan hier. Denk aan de Verenigde Staten. "Het is onvergelijkbaar met deze kleine cadeautjes, maar er zijn landen waarbij het sommige groepen echt moeilijk wordt gemaakt om te stemmen, bijvoorbeeld door stembureaus die met opzet veel drukker zijn, of verder weg liggen."
Bekijk ook: 'Ik stem gewoon even na roeitraining'
Niet iets om jaloers op te zijn, en ook niet wat burgemeester Broertjes van Hilversum voor ogen heeft gehad. Wat wel het doel was: de opkomst onder jongeren verhogen. Waarom? "Politiek gaat over keuzes. Over belangrijke keuzes. Het is goed om daar op jonge leeftijd mee te beginnen."
80 procent
Of de cadeaus een bijdrage hebben geleverd aan de opkomstcijfers is onduidelijk, maar feit is dat jongeren massaal kwamen opdagen. In totaal rond de 80 procent. Vier jaar geleden was dat 76 procent, volgens een peiling van het Nationaal Kiezersonderzoek. In totaal kwam bij deze verkiezingen bijna 83 procent van de stemgerechtigden opdagen.
Rekker heeft er wel een verklaring voor. Jongeren zijn namelijk hoger opgeleid dan ooit, en hogeropgeleide jongeren gaan vaker stemmen. En ook de thema's die speelden, zorgden waarschijnlijk voor extra stemmers. "Klimaat, racisme, corona. Onderwerpen die jongeren echt belangrijk vinden. Bovendien was er enorme polarisatie. Dat zorgt ook altijd voor meer stemmen."
65 procent in jaren 90
Het is een groot verschil met bijvoorbeeld de jaren 90, toen maar rond de 65 procent van de jongeren de weg naar de stembus wist te vinden, zegt Rekker. "De paarse jaren waren heel saai voor jongeren. Het ging vaak over belastingen of pensioenen en er werd gezegd dat de tijd van ideologische verschillen verleden tijd was. dat trekt niet aan."
Ook in de verkiezingsuitslag kun je nu zien dat jongeren flink vertegenwoordigd waren in de stembureaus. "Als er een nieuwe partij doorbreekt, spelen jongeren daar vaak een rol bij", zegt Rekker. "Volt heeft bijvoorbeeld veel jonge kiezers, en dat was ook zo toen FvD opkwam."
Maar ook de gevestigde partijen profiteren soms van de jongeren. Rekker: "Ook bij D66 zie je het stempel van de jongeren terug."
Dagelijkse update
Wil jij iedere middag een selectie van het belangrijkste nieuws en de opvallendste verhalen in je mail? Meld je dan nu aan voor de dagelijkse update.
