Toespraak Shula Rijxman Seizoensopening 2021-2022

Een blik op de wereld. Daar kun je 28 miljoen voor betalen, maar dan moet je het gezelschap van Jeff Bezos op de koop toe nemen…

Online kun je alles zien, kun je overal naar toe. Ik vind dat prachtig.

Zo ben je binnen tien seconden waar je wil zijn. Op een tropisch strand, op een terras in Parijs, in China of Chili. Op een plek waar je naar verlangt, of waar je je thuis voelt. Waar je je vrij voelt.

Dat is voor iedereen ergens anders..
Voor mij is dat de Franse kust van Bretagne, waar ik gelukkig deze zomer even naar toe kon. Voor MAX-collega Jan Slagter zijn dat de Loosdrechtse Plassen. En presentatrice Floortje Dessing voelt zich vooral thuis in het ruige Noorse landschap van de Lofoten. Tom Egbers liet me weten verzot te zijn op de Engelse badplaats Weston-super-Mare.

Maar thuiskomen doe je toch vooral hier, hier in Nederland. Thuis, of op je werk. Inzoomen op collega’s, of op onze eigen familie en vrienden, onze eigen gedachten en bezigheden. Daar is niks mis mee. Al werd dat eigen wereldje de afgelopen anderhalf jaar soms wel erg klein. Want om lekker in te zoomen, moeten we ook kunnen uitzoomen. Een blik op de wereld hebben. Een wereld die niet alleen mooi en feestelijk is. Integendeel. Met de overstromingen, de ellende in Afghanistan en Haïti, maar ook de moord op Peter R. de Vries in onze gedachten, waren het zeer roerige en verdrietige maanden.

We leven in een wereld vol uitdagingen. Uitdagingen die om oplossingen vragen. Oplossingen die er alleen zullen komen als we de handen ineenslaan. Niet als we ons uit elkaar laten drijven. Niet als we toestaan dat onze samenleving, de politiek, ons medialandschap polariseert en versplintert.
Maar dat is wel wat we de afgelopen jaren ook hebben zien gebeuren. Hebben laten gebeuren. Een partij voor ieder deelbelang, voor ieder geluid en tegengeluid. Een omroep voor iedere identiteit, voor iedere stem en tegenstem.

Natuurlijk, iedereen moet en mag gehoord worden, iedereen moet en mag meedoen. Maar liever niet zonder respect voor elkaar, met de hakken in het zand of het hoofd in de wolken. Liever niet door de meningen van een ander af te doen als ‘fake news’ en andersdenkenden uit te schelden en te blokkeren. Er zijn grenzen. 

Deze versplintering, deze verbubbeling werkt verlammend. Dat zien we in de politiek. En dat zien we soms ook hier in Hilversum. Gelukkig zijn we sterk genoeg om hier overheen te stappen. 

Natuurlijk, ons omroepbestel is gebaseerd op verscheidenheid. Op omroepen die levensbeschouwelijke stromingen, doelgroepen en identiteiten vertegenwoordigen. Maar onze kracht zit in de overeenkomsten, in de samenwerking – ondanks de verschillen. Dat is de basis van onze NPO: een levendige, kleurrijke mix van mensen, meningen en verhalen. De omroepen bepalen daarin hun eigen grenzen - maar wel altijd onafhankelijk en betrouwbaar. Dus zonder belangenverstrengeling, zonder politieke en commerciële beïnvloeding en zonder desinformatie. De taakomroepen NOS en NTR zorgen onder meer voor het algemene nieuws en de achtergronden. Een onmisbare schakel in ons bestel.

Zoals jullie weten was er afgelopen zomer nogal wat te doen rondom dit onderwerp. Het is belangrijk dat onze journalisten en programma’s onafhankelijk zijn – en blijven.
De NPO gaat over de programmering en stelt omroepen in staat om op tv, radio en online programma’s te maken in volledige onafhankelijkheid. Het Commissariaat voor de Media gaat sinds juli dit jaar over het toezicht op onze governancecode, die mede tot doel heeft de onafhankelijkheid van het bestel te borgen. En ik heb begrepen dat het Commissariaat hier nu een onderzoek naar gaat doen, ook naar de zaken die de laatste tijd onderwerp van discussie waren. We wachten dat onderzoek af.

Als daar uiteindelijk reden toe is, zal ik niet nalaten om als NPO in te grijpen, door bijvoorbeeld die gedragscode weer aan te passen. En ik ben hierover sowieso al in gesprek met de omroepen. Zodat we ook als NPO eventuele gaten in het borgen van die onafhankelijkheid kunnen dichten. Al valt of staat dat natuurlijk met het gedrag en de alertheid van omroepen en hun medewerkers. Let wel: onafhankelijkheid is ons grootste goed! 

Samen bieden we, als NPO mét de omroepen, al tientallen jaren een breed en betrouwbaar platform. Met al het aanbod op onze eigen veelgebruikte on demand-platforms NPO Start en NPO Plus met een groot bereik. Met programma’s in vele genres, van amusement en educatie tot geschiedenis en kinder-tv die je nergens anders vindt. Met sport, zoals de Olympische Spelen en de Paralympics. Maar ook met onze journalistieke programma’s. Juist met onze journalistieke programma’s.

Ik ben erg trots op de Zilveren Nipkowschijf voor Nieuwsuur. Ik ben ook trots op de positie van de NPO als marktleider. We worden ongelooflijk goed bekeken en beluisterd. Ook online. Dankbaar voor het extra geld dat we uit Den Haag hebben gekregen, waarmee we de kunst en cultuursector een alternatief podium konden bieden.
Dat is de publieke omroep die ik voor ogen had toen ik hier tien jaar geleden binnenkwam. De publieke omroep waar ik me tien jaar met hart en ziel voor heb ingezet. De publieke omroep die ik eind dit jaar met pijn in het hart achterlaat.

Waar ik ook echt trots op ben, zijn de programma’s over een belangrijk onderwerp als klimaatverandering. Zoals de Wereld van Morgen, de Grote Klimaatquiz, maar ook, en dat is een primeur, in een nieuw persoonlijk programma over klimaat en natuur met Jochem Myjer. Ik ben daar zeer benieuwd naar.

Ook voor jongeren blijven we ons aanbod verbreden en vernieuwen. Het komend seizoen gaan onze jongerenmerken NPO 3, FunX en 3FM nog intensiever met elkaar samenwerken. Verder gaat de NPO, als vervolg op de themadag vorig jaar, onderzoeken welke maatschappelijke rol de hele publiek omroep kan spelen als het gaat om vraagstukken rond discriminatie, racisme en kansenongelijkheid. Met behulp van studies, deskundigen en de omroepen willen we dit vraagstuk diepgaand uitwerken. Ook komt dit thema terug in onze programmering.

Ik zal zeker mijn bijdrage leveren aan dit project, omdat dit ook één van mijn speerpunten is. Net als diversiteit, waarover we inmiddels samen met de omroepen goede afspraken hebben gemaakt.

Beste mensen,
Ik ga mijn laatste maanden in als voorzitter van de NPO. Dit is dus mijn laatste seizoensopening. De laatste keer dat ik tegen jullie allemaal kan zeggen: wat een prestatie weer! 

In het jaar dat de allereerste televisie-uitzending 70 jaar geleden plaatsvond is wederom keihard gewerkt aan een fantastisch aanbod. Complimenten voor al die omroepen en makers die de afgelopen maanden mooie, nieuwe, relevante programma’s hebben ontwikkeld. Complimenten ook voor Frans Klein en zijn team.

Er is nog wel wat te doen. En daar werken we ook aan. Het íntegraal programmeren, waarbij de inhoud leidend is, is daarbij een eerste stap. Het is belangrijk dat we als Publieke Omroep snel méér stappen zetten. Bijvoorbeeld door meer onderdelen te integreren, vaker faciliteiten te delen, door écht samen op te trekken in onze marketing.

Want dáár zit de ware kracht van het omroepbestel. Samen zijn we meer dan de som der delen. Noodzakelijk voor een stabiele toekomst van onze unieke NPO

Shula Rijxman, voorzitter raad van bestuur NPO
31 augustus 2021