Expeditie Posttrein

Het vervoer van brieven ging vroeger te voet, te paard, met de postkoets of de trekschuit. De komst van de trein in de 19^e eeuw bracht daar geleidelijk verandering in. Vervoer per trein was snel en efficiënt, dat gold niet alleen voor reizigers en goederen maar zeker ook voor de post. In het begin ging de post mee met de reizigerstreinen, later werden er speciale posttreinen gebouwd die vanaf de jaren 30 van de vorige eeuw ook vaak ’s nachts reden. De tentoonstelling Expeditie Posttrein laat met een aantal bijzondere collectiestukken de ontwikkeling zien van het postvervoer per trein vanaf halverwege de 19^e eeuw tot 1997, het jaar dat de posttrein in Nederland zijn laatste rit reed.

Er is niet alleen veel te zien, maar ook van alles te doen. Maak kennis met Expeditiechef Willem die zit te springen om hulp bij de werkzaamheden. Help mee met de zoektocht  naar het verdwenen postpakket, probeer binnen de tijd de post te sorteren en ga de uitdaging aan om een postzak van de haak te halen, precies zoals ze vroeger deden vanuit een rijdende trein. Aan het eind van deze expeditie kan de ingevulde stempelkaart gepost worden in de brievenbus. Misschien win jij hiermee een leuke prijs!

De kern van de tentoonstelling zijn vijf prachtige posttreinen van het Spoorwegmuseum. In ieder rijtuig is iets bijzonders te zien of te doen.

• De Pec uit 1938 heeft lange tijd in het museumdepot gestaan en komt speciaal voor de tentoonstelling naar Utrecht. Bij deze Pec staat de ‘P’ voor post, de ‘e’ voor elektrisch en de ‘c’ voor closet. Dit getrokken rijtuig is herkenbaar aan zijn bijzondere gedeukte neus voor de koppeling en wordt daarom wel deukneus genoemd. Het postrijtuig beschikt over een fraaie sorteerkast waar bezoekers binnen de tijd de post kunnen sorteren. Ook kunnen zij proberen of zij net als de postconducteurs van weleer een postzak van een briefpaal kunnen vissen. Bovendien krijgen zij een lesje plaatsnamen herkennen, want dat was voor de postexpeditie essentieel.
• De Motorpost Mp3031 is een zelfstandig rijdende trein uit 1966, die voor de tentoonstelling is ingericht met kleinere objecten zoals modellen, schilderijen, prenten en affiches.
• Uit 1952 komt het postrijtuig Plan C, in dit rijtuig bevindt zich een prachtige sorteerafdeling waar je o.a. een leuk postsorteerspel kunt doen en kunnen bezoekers onder meer op zoek naar het juiste pakketje.
• De Hpost is de meest recente, uit 1978. In dit getrokken rijtuig met kenmerkende roldeuren werden rolcontainers met postzakken vervoerd. Het rijtuig is ingericht met een knutselruimte en bioscoop. Kijk hier naar een documentaire over de geschiedenis van het postvervoer per trein.
• Een extra toevoeging is het 1^ste klasse rijtuig van de Arend. Halverwege de negentiende eeuw had deze een postafdeling die door het museum is teruggebracht.

In de tentoonstelling is een aantal bijzondere collectiestukken te zien. Zo toont het museum de oudste per spoor verzonden brief uit de collectie, de brief werd in 1852 verstuurd toen er nog geen postzegels bestonden. Uit het depot komt ook een schilderij van Herman Heijenbrock die in 1937 de nachtelijke postsorteerders op Utrecht CS in pastel vastlegde. Ook toont het museum enkele bijzondere treinmodellen, zoals een speciaal voor de tentoonstelling gebouwd diorama van een van de eerste Rijkspostrijtuigen uit ca 1856 en een postrijtuig uit Java met een zogeheten ‘postzakvanginrichting’ waarbij met haken postzakken vanuit de rijdende trein werden opgevist. Door de tentoonstelling heen zijn weetjes en verhalen te vinden, bijvoorbeeld over een brute overval op een posttrein in 1985 en een mysterieus slachtoffer van een treinongeluk in Vlissingen.

RTV Utrecht maakte een docU over de verdwenen posttreinen.

PostNL heeft speciaal voor de tentoonstelling een prachtig postzegelvel uitgebracht. Het postzegelvel Posttreinen is, zolang de voorraad strekt, verkrijgbaar via de webshop van PostNL en de museumwinkel van het Spoorwegmuseum.

In verband met het 900 jarige bestaan van Utrecht wordt in Expeditie Posttrein speciale aandacht besteed aan het postvervoer in en rond Utrecht. Vanwege de centrale ligging was deze stad van oudsher een knooppunt voor het postvervoer.