Het is een nieuwe tegenvaller voor overheden. Het Rijk wil juist dat er 900.000 nieuwe huizen bij komen in 2030. Ook voor de provinciale verkiezingen is woningnood een groot thema. Maar tegen alle wensen in om het woninggebrek aan te pakken, daalt de nieuwbouw.

“Het gaat om een terugval tot 50 procent bij sommige leden”, zegt Desirée Uitzetter, voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Projectontwikkeling Maatschappijen (NEPROM). De organisatie merkt de problemen door het hele land heen. “De bouwproductie gaat in de komende jaren echt fors afnemen.”

Bouwen kost meer dan het oplevert

Het gaat om nieuwbouw die in principe morgen zou kunnen beginnen. Maar zaken als cement, bakstenen en dakpannen stegen de laatste twee jaar sterk in prijs en ook de grond voor woningbouw is nog duur. Tegelijkertijd kunnen mensen door de sterk gestegen hypotheekrente minder betalen voor een huis en werkt Den Haag aan nieuwe regels om de huur van huizen te verlagen.

Daardoor levert een huis soms minder op dan het kost om te bouwen. Door het hele land dreigen bouwplannen in de koelkast te verdwijnen. In Apeldoorn viel de komst van hoge woontorens stil, in Diemen is een deel van een nieuwbouwwijk voorlopig geschrapt. En in Den Haag is het al een half jaar onzeker of er twee grote woontorens komen met betaalbare huizen. Naar schatting van vastgoedadviseur Capital Value raken zelfs 40.000 huizen vertraagd.

Het Economisch Instituut voor de Bouw (EIB) voorziet ook dat de productie zal dalen. Vrijdag bracht het instituut naar buiten dat de de productie in acht van de twaalf Nederlandse provincies onder de doelstelling van het Rijk ligt.

Premie van het kabinet

Het kabinet bevestigt het probleem, maar zegt desondanks dat het toch nog steeds aantrekkelijk is om woningen te bouwen. Tegelijkertijd belooft het Rijk een tijdelijk financieel voordeel voor ontwikkelaars die hun huizen de komende jaren opleveren.

Toch loont het vaak niet, rekenen investeerders voor. In eerste instantie proberen marktpartijen dan plannen aan te passen, bijvoorbeeld door bouwplannen wat te versoberen. Maar geregeld moeten ontwikkelaars toch besluiten maar te wachten. Dat laatste is ook toegestaan: wie eenmaal een bouwvergunning heeft mag zelf beslissen enkele jaren niets te doen. Er zit doorgaans geen harde bouw-eis in de papieren, blijkt uit navraag van Pointer.

Kostenproblemen in Amstelveen

Floor Gordon, wethouder van de gemeente Amstelveen, merkt het in de praktijk. Ze probeert een groot bedrijventerrein om te bouwen tot een woonwijk met meer dan 3500 huizen, maar botst op de kostenproblemen. Inmiddels heeft de gemeente al ambities verlaagd. Er verdwenen parkeergarages, er komen meer huizen op hetzelfde stukje grond en er komen minder betaalbare huizen. En alsnog dreigt het project te stranden. “De tijd is heel erg negatief veranderd sinds 2020”, verzucht ze. “Tom Poes, verzin een list.”

Pointer (KRO-NCRV) ‘Woningnood’ is te zien op zondag 12 maart om 22:10 uur op NPO2.